Στόν Ὄρθρο τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς, στό κατώφλι τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀκούγεται σάν ἐγερτήριο σάλπισµα, σάν πολεμικό ἐμβατήριο, νά ψάλλεται σέ θριαµβευτικό τόνο τό τροπάριο τῶν Αἴνων: «Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται, οἱ βουλόµενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε...». Ἀρχίζει ἡ µακρά καί κατανυκτική περίοδος τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἀνοίγει ἕνα στάδιο µπροστά σας, λέει ὁ ἱερός ὑμνογράφος. Ὅσοι θέλετε, εἰσέλθετε γιά νά ἀγωνισθεῖτε.
Παρουσιάζεται ἔτσι μπροστά µας ἡ Μ. Τεσσαρακοστή ὡς περίοδος ἀγωνιστική, καιρός κατά τὀν ὁποῖο οἱ πιστοί θά ἀποδυθοῦμε σέ μεγαλύτερους ἀγῶνες, θά καταβάλουµε ἐντονότερες προσπάθειες, θά ἀνεβοῦμε ψηλότερα στήν ἀρετή. «Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται».
Ἀλλά ποιός εἶναι ὁ ἀγώνας στόν ὁποῖο μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία αὐτή τήν περίοδο; Γιά ποιό στάδιο μᾶς µιλάει;
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μᾶς ἐξηγεῖ ποιό εἶναι τό στάδιο αὐτό, καθώς ἀπευθύνεται στὀν Χριστιανό ἀγωνιστή καί τοῦ λέει: «Ἀφ' οὗ ἐξυπνήσῃς τό πρωΐ καί ἀφ᾿ οὗ προσευχηθῇς καµπόσην ὥραν, λέγωντας, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ Υἱὶέ τοῦ Θεοῦ ἐλέησόν µε, τό πρῶτον πρᾶγμα ὁποῦ ἔχεις νά στοχασθῇς, εἶναι τοῦτο: τό νά σοῦ φανῇ πώς βλέπεις τόν ἑαυτόν σου περικλεισµένον µέσα εἰς ἕνα τόπον καί στάδιον, τό ὁποῖον δέν εἶναι ἄλλο παρά ἣ ἰδία σου καρδία καί ὅλος ὁ ἐσωτερικός ἄνθρωπος».
Τό στάδιο λοιπόν εἶναι ἢ καρδιά µας, ὁ ἐσωτερικός ἄνθρωπος. Ἐκεῖ µέσα πρέπει νά παλέψουμε, ἐκεῖ νά ἀγωνισθοῦμε, ἰδιαίτερα τήν περίοδο πού τώρα ἀρχίζει.
Στήν ἐπιτυχή διεξαγωγή τοῦ ἀγώνα αὐτοῦ πολύ μᾶς βοηθάει τό νά γνωρίζουμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά του, τά ὁποῖα θά ἐπισημάνουμε στή συνέχεια.
Ὁ δυσκολότερος ἀγώνας
Ὁ ἀγώνας πού ἔχουμε νά κάνουμε µέσα στό στάδιο τῆς καρδιᾶς µας εἶναι ὁ πιό δύσκολος ἀγώνας. Διότι εἶναι ἀγώνας ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ µας. Καί «τό νικᾶν αὐτόν πασῶν νικῶν πρώτη τε καί ἀρίστη», ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι. Πρώτη ἀπ᾿ ὅλες καί πιό σπουδαία νίκη εἶναι τό νά νικᾶς τόν ἑαυτό σου.
Εἶναι εὔκολο νά καταλάβουμε τό γιατί. Μπορεῖ νά νικᾶς ὅλους τούς ἄλλους σέ πολλά πράγματα, νά μήν μπορεῖς ὅμως νά νικήσεις ἕνα μικρό σου ἐλάττωμα, νά μήν ἔχεις τή δύναμη νά ξεπεράσεις µιά ἀδυναμία τοῦ χαρακτήρα σου. νά μήν μπορεῖς νά ὑποτάξεις ἕνα πάθος τῆς ψυχῆς σου. Εἶναι δυνατόν νά σέ θαυμάζουν ὅλοι γιά τίς ἐπιδόσεις σου, τή στιγµή πού ἐσύ δέν µπορεῖς νά ὑποχωρήσεις στή γνώµη σου, δέν θέλεις νά θυσιάσεις τήν ἄνεσή σου, δέν ἀντέχεις νά μείνει γιά λίγο στήν ἄκρη ὁ ἑαυτός σου. Μπορεῖ νά χαίρεσαι ὅταν σέ κάποια προσπάθεια βγαίνεις πρῶτος, νά µήν μπορεῖς ὅμως νά συγχαρεῖς κάποιον ἄλλον, ὅταν συμβεῖ κάποτε νά πάρει ἐκεῖνος τήν πρώτη θέση. Μπορεῖ νά μένεις ἱκανοποιημένος ὅταν διακρίνεσαι σέ κάτι, νά ζηλεύεις ὅμως τόν ἄλλον πού ἔχει σημειώσει περισσότερες διακρίσεις.
Ναί! Ὁ ἑαυτός σου εἶναι ὁ πιό σκληρός καί δυσκατάβλητος ἀντίπαλος, ὁ χειρότερος ἐχθρός σου. Γράφει σχετικά ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης «Μεγαλυτέρα νίκη εἶναι τό νά νικήσης ἕν σου πάθος καί µίαν ἡδονήν τῶν αἰσθήσεών σου, παρά τό νά νικήσῃς ἑκατόν ἐχθρούς: ἐνδοξότερον τρόπαιον εἶναι τό νά χύσῃς θεληματικῶς ὀλίγον ἱδρῶτα καί µίαν ρανίδα αἵματος δι' ἀγάπην Θεοῦ καί διά νά καταβάλῃς ἕν σου κακόν θέληµα εἰς πεῖσμα τοῦ διαβόλου, παρά τό νά χύσης ποταμούς αἱμάτων, διά νά καταβάλῃς ὁλόκληρα στρατεύµατα καί περιφανέστερος λογίζεται θρίαμβος τό νά ὑποτάξῃς τάς αἰσθήσεις καί ὅλον τό σῶμά σου εἰς τόν ἠγεμόνα σου νοῦν, παρά νά ὑποτάξῃς εὐρύχωρα βασίλεια». Καί ἀλλοῦ σημειώνει: «Τό νά ὑπακούῃ τινάς θεληματικῶς, εἶναι µία πρᾶξις πλέον µεγαλόψυχος καί γενναία παρά τό νά ὑποτάσσῃ καί νά προστάζῃ μεγάλους βασιλεῖς.. Νά νικήσωµεν καί νά νεκρώσωμεν τά θελήµατά µας καί τάς ὀρέξεις µας, ὅσον καί ἄν εἶναι µικρές, εἶναι ἄξιον µεγαλυτέρου ἐπαίνου παρά τό νά καταπολεμήσωμεν πολλά κάστρα, νά κατατροπώσωμεν δυνατά στρατόπεδα µέ τά ἅρματα εἰς τάς χεῖρας καί παρά τό νά κάµωµεν θαύματα ἤ νά ἀναστήσωμµεν νεκρούς».
Μήπως δέν ὑπάρχουν ἀξιωματικοί, μεγάλοι στρατηγοί πού διοικοῦν στρατεύματα, πού σέ περιόδους πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων σημειώνουν νίκες σπουδαῖες καί ὅλοι τρέµουν τή δύναμή τους, οἱ ἴδιοι ὅμως δέν μποροῦν νά νικήσουν µιά μικρή ἀδυναμία τους, δέν ἔχουν τή δύναμη νά κυριαρχήσουν στόν θυµό τους ἥ νά κυβερνήσουν σωστά τά λόγια τους; Δέν ὑπάρχουν πολιτικοί μεγάλοι, ἄρχοντες λαῶν καί πλανητάρχες, πού ὑποτάσσονται σέ ἄθλια καί ἀνομολόγητα πάθη;
Δέν ἀξίζει λοιπόν τόσο τό νά ἐπιβληθοῦμε στούς ἄλλους, ὅσο τό νά νικήσουμε τόν ἑαυτό µας. Στό στάδιο τῶν ἀρετῶν δέν ἀγωνιζόμαστε γιά νά ξεπεράσουµε ὅλους τούς ἄλλους, ἀλλά τρέχουμε γιά νά ξεπεράσουµε τόν ἑαυτό µας. Δέν ἀπαιτοῦμε νά βγαίνουµε πρῶτοι, ἀλλά παλεύουμε νά δεχθοῦμε ταπεινά τή θέση τοῦ τελευταίου. Ἡ προσπάθειά µας δέν εἶναι νά ἐπιβάλλουμε δυναστικά τό δικό µας, ἀλλά νά ὑποχωροῦμε πρόθυμα καί νά ἀφήνουμε τή γνώμη µας, νά σβήνουµε τά μικρά καί φθηνά καί κατώτερα θελήματά μας. Ἔδῶ εἶναι ἡ δύναμη, αὐτές εἶναι νίκες.
Ὅλα αὐτά βέβαια μᾶς φαίνονται δύσκολα, πραγµατικά ἀκατόρθωτα. Διότι µέσα µας κυριαρχεῖ «ὁ παλαιός ἄνθρωπος ὁ φθειρόμενος κατά τάς ἐπιθυμίας τῆς ἀπάτης», ὁ κατώτερος ἄνθρωπος, πού φθείρεται διαρκῶς ἀπό τίς ἐπιθυμίες πού προκαλεῖ ἡ ἀπάτη τῆς ἁμαρτίας (Ἐφ. δ΄ 22). Ἀπό τότε πού πέσαμε στήν ἁμαρτία, µιά πολύ ἰσχυρή δύναμη κυριαρχεῖ µέσα µας, πού μᾶς παρασύρει στά χαμηλά, στά γήινα, στά ἁμαρτωλά.
Ἐπιπλέον εἶναι καί ὁ διάβολος πού συμμαχεῖ µέ τήν ἀδυναμία µας, πού ὑποδαυλίζει τά πάθη καί μᾶς πολεμάει µέ ἀπύθμενο µίσος. «Ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ», σάν λιοντάρι πού βρυχᾶται, περπατάει µέ µανία καί ζητᾶ ποιόν νά καταπιεῖ, λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος (Α΄ Πέτρ. ε΄ 8). Εἰκόνα φοβερή, γιά νά ἀποδοθεῖ µιά πολύ πιό φοβερή πραγματικότητα. Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει πώς δέν παλεύουμε µέ ἀντιπάλους πού εἶναι ὅμοιοι µέ ἐμᾶς, ἀλλά ἡ πάλη μας εἶναι µέ ὄντα πνευματικά, µέ «τούς κοσµοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου», τά διαβολικά τάγματα τά ὁποῖα κυριαρχοῦν στό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων τῶν βυθισµένων στό ἠθικό σκοτάδι, πού ἐπικρατεῖ στόν παρόντα αἰώνα (Ἐφ. ς’ 12). Μέρα καί νύχτα μᾶς πολεμοῦν οἱ πονηροί δαίμονες, ἀκόμη καί στά διάφορα ὄνειρα, καί κάνουν σπήλαιο νοητῶν ληστῶν τήν ψυχή µας, παραμορφώνουν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ µέσα μας, μᾶς στεροῦν τήν πρώτη ὡραιότητα µε τήν ὁποία μᾶς ἔπλασε ὁ παντοδύναµος καί πανάγαθος Πλάστης καί Θεός µας.
συνεχίζεται...