Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 31 Ἰανουαρίου 2021, ιε΄ Λουκᾶ (Λουκ. ιθ΄ 1-10)
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, διήρχετο ὁ ᾿Ιησοῦς τὴν ῾Ιεριχώ· καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ὀνόματι καλούμενος Ζακχαῖος, καὶ αὐτὸς ἦν ἀρχιτελώνης, καὶ οὗτος ἦν πλούσιος, καὶ ἐζήτει ἰδεῖν τὸν ᾿Ιησοῦν τίς ἐστι, καὶ οὐκ ἠδύνατο ἀπὸ τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρὸς ἦν. καὶ προδραμὼν ἔμπροσθεν ἀνέβη ἐπὶ συκομορέαν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι ἐκείνης ἤμελλε διέρχεσθαι. καὶ ὡς ἦλθεν ἐπὶ τὸν τόπον, ἀναβλέψας ὁ ᾿Ιησοῦς εἶδεν αὐτὸν καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν· Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι. καὶ σπεύσας κατέβη, καὶ ὑπεδέξατο αὐτὸν χαίρων. καὶ ἰδόντες πάντες διεγόγγυζον λέγοντες ὅτι παρὰ ἁμαρτωλῷ ἀνδρὶ εἰσῆλθε καταλῦσαι. σταθεὶς δὲ Ζακχαῖος εἶπε πρὸς τὸν Κύριον· ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοῖς πτωχοῖς, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν. εἶπε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι σήμερον σωτηρία τῷ οἴκῳ τούτῳ ἐγένετο, καθότι καὶ αὐτὸς υἱὸς Ἀβραάμ ἐστιν. ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολωλός.
***
Ο Κύριός μας σήμερα επισκέπτεται την Ιεριχώ, την πόλη με τη ζωηρή εμπορική κίνηση, τις δεξαμενές και τις επαύλεις, τον ιππόδρομο και αμφιθέατρο και τη σπουδαία Ραβινική Σχολή, ήταν «ἀρχιτελώνης» ο Ζακχαίος.
Προϊστάμενος της Εφορείας και του Τελωνείου θα λέγαμε σήμερα. Υψηλής κοινωνικής τάξεως. Καθημερινά βυθιζόταν στίς ἀμέτρητες φορολογικές ὑποθέσεις του. Εἶναι ἀλήθεια πώς στήν Ἱεριχώ, πού ἦταν ἐμπορικό κέντρο τῆς περιοχῆς, ἡ ἐργασία δέν τελείωνε ποτέ. Πολύ περισσότερο διότι ἐκείνη τήν ἐποχή οἱ φόροι δέν ἦταν καθορισμένοι καί ἐξαρτῶνταν κατά πολύ ἀπό τήν ἐκτίμηση τοῦ κάθε τελώνη. Αὐτό ὅμως ἔδινε δικαίωμα σ’ αὐτόν νά ἀποκτᾶ πλοῦτο μεγάλο, ἀνάλογα μέ τίς φορολογικές ἐκτιμήσεις πού ἔκανε. Καί ὁ Ζακχαῖος, πράγματι, εἶχε ἀποκτήσει μεγάλη περιουσία, καί μεγάλο μέρος αὐτῆς μέ ἀδικίες.
Όμως εκείνη τη μέρα, που ο Χριστός «εἰσελθών διήρχετο την Ἱεριχώ», περνούσε μέσα απ’ την πόλη, κατευθυνόμενος στα Ιεροσόλυμα για το τελευταίο Πάσχα της ζωής Του, εκείνη τη μέρα ο Ζακχαίος ξάφνιασε τους συμπολίτες του.
Ο ἀρχιτελώνης ήταν ἀνήσυχος. Ἄφησε κατά μέρος τίς οἰκονομικές ὑποθέσεις του, γιατί κάτι μεγάλο συνέβαινε στήν πόλη τους ἀλλά καί στήν ψυχή του. Κάποιος μεγάλος περνοῦσε. Ὁ Ἰησοῦς! Θά εἶχε ἀσφαλῶς ἀκούσει γιά τόν Ἰησοῦ πολλά. Θά εἶχε μάθει καί γιά τήν ἀγάπη του, τήν καλωσύνη του, ἰδιαιτέρως γιά τήν ἠπιότητα πού ἔδειχνε ἀπέναντι στούς τελῶνες. Ἦταν αὐτός πού ἔκανε θαύματα μοναδικά, αὐτός πού σαγήνευε τά πλήθη μέ τή σοφία του. Κι ἄρχισε μέσα στήν ψυχή του κάποιο φῶς ν’ ἀχνοφέγγει. Ποιός νά εἶναι ἆραγε αὐτός ὁ Ἰησοῦς; Ἤθελε νά τόν δεῖ ὁ ἴδιος μέ τά μάτια του, νά τόν γνωρίσει. Ἀλλά τί τόν ἔνοιαζε αὐτόν; Εἶχε αὐτός κανένα ἄλλο ἐνδιαφέρον μεγαλύτερο ἀπό τό χρῆμα; Κι ὅμως εἶχε! Ποιός τό περίμενε πώς ὁ ἀρχιτελώνης εἶχε πνευματικές ἀναζητήσεις!
Αυτός, ο πλούσιος, ο αρχιτελώνης, αυτός ναι, βγήκε στους δρόμους και «ἐζήτει ἱδεῖν τόν Ἰησοῦν»! Πάσχιζε ανακατεμένος με το πλήθος, τον απλό λαό, να ξεχωρίσει τη μορφή του Θεανθρώπου να επισημάνει «τίς ἐστί», ποιος τέλος πάντων είναι ο ξακουστός Διδάσκαλος. Αλλά δεν μπορούσε «ἀπό τοῦ ὄχλου». Τον εμπόδιζε το πλήθος. Ήταν «τῇ ἡλικίᾳ μικρός», κοντόσωμος. Σηκωνόταν στις μύτες των ποδιών του, προσπαθούσε, μα αποτύγχανε. Ο πόθος του έμενε ανεκπλήρωτος.
Ὁ πόθος αὐτός τοῦ Ζακχαίου πρέπει νά μᾶς διδάξει. Διότι κι ἐμεῖς πολλές φορές κρίνουμε ἐξωτερικά τούς ἀνθρώπους, ἀνάλογα μέ τό ἐπάγγελμα ἤ τήν κοινωνική τους θέση, καί πιστεύουμε πώς εἶναι ἀδύνατον κάποιοι ἄνθρωποι νά ἔχουν πνευματικές ἀνησυχίες. Καί τούς καταδικάζουμε. Κι ἔρχεται σήμερα ὁ Ζακχαῖος νά ἀνατρέψει τή λογική μας. Κανένα νά μήν ἀπορρίπτουμε, ὅποιος κι ἄν εἶναι, ὅ,τι κι ἄν κάνει..
Ανήσυχος λοιπόν ο Ζακχαίος προσπάθησε να βρει άλλη λύση, «προδραμών ἔμπροσθεν». Έκοψε δρόμο βιαστικός, έτρεξε σε άλλο μακρινό σημείο της λεωφόρου, που καταλάβαινε ότι «δι’ εκείνης ἤμελλε διέρχεσθαι» ο Χριστός, κι είχε τη βεβαιότητα ότι θα έβρισκε εκεί λιγότερο κόσμο, θα εξασφάλιζε μια καλή θέση.
Έφθασε λαχανιασμένος. Μα η αγωνία δεν τον άφηνε. Να, ο κόσμος αδιάκοπα συρρέει, και όσοι περιστοιχίζουν το Διδάσκαλο, προχωρούν κι αυτοί, δημιουργούν συνωστισμό, κόβουν τη θέα…
Έριξε το βλέμμα γύρω αναζητώντας λύση. Επισήμανε μια συκαμινιά – ένα χαμηλό σαν ελιά δέντρο. Φωτίστηκε. Εκεί αν ανέβαινε…
Βέβαια, ήταν ντροπή. Ολόκληρος Αρχιτελώνης πάνω σε δέντρο! Τι θά ‘λεγε ο κόσμος…
Ωστόσο, δεν υπήρχε άλλος τρόπος ν’ αντικρίσει τον Ιησού. Και το ήθελε τόσο πολύ… Έτσι κι εμείς! Ὅσοι θέλουμε νά δοῦμε τόν Ἰησοῦ, πρέπει νά μήν ὑπολογίζουμε κανένα ἐμπόδιο, καμιά ντροπή ἤ κοσμική ἀξιοπρέπεια. Νά μήν ὑπολογίζουμε κόπους καί δυσκολίες, δυσμενῆ σχόλια καί εἰρωνεῖες καί χλευασμούς. Πάνω ἀπ’ ὅλα νά γνωρίσουμε τό Χριστό.
Κατέπνιξε, λοιπόν, τους φυσικούς δισταγμούς και σκαρφάλωσε, «ἀνέβει ἐπί συκομορέαν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν»!
Και σε λίγο, πραγματικά, φάνηκε ο Κύριος να περνά. Πλησίασε περισσότερο. Τώρα ο Ζακχαίος Τον έβλεπε καθαρά, τον έβλεπε και η καρδιά του γοργοχτυπούσε από συγκίνηση.
Ξαφνικά όμως ο Χριστό, «ὡς ἦλθεν ἐπί τόν τόπον», φθάνοντας σ’ εκείνο το σημείο του δρόμου, σταμάτησε. «Ἀναβλέψας εἶδεν αὐτόν». Σήκωσε το βλέμμα και τον είδε πάνω στη συκαμινιά.
— «Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι» του είπε. Κατέβα γρήγορα από το δέντρο, διότι «σήμερον ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι». Ο Κύριος γνωρίζει το όνομά του! Ναί, μᾶς γνωρίζει ὁ Κύριος. Ξέρει ὄχι μόνον τό ὄνομά μας ἀλλά καί τά κρύφια τῆς καρδιᾶς μας. Ξέρει τά πάντα. Τίς ἐπιθυμίες μας, τίς ἁμαρτίες μας ἀλλά καί τή μετάνοιά μας. Καί μᾶς καλεῖ νά τοῦ προσφέρουμε τίς ἁμαρτίες μας καί νά τόν κάνουμε ἔνοικο τοῦ σπιτιοῦ μας. Ὅπως ἔγινε καί μέ τόν Ζακχαῖο.
Ξαφνιάστηκε ο Ζακχαίος. Παραζάλη συγκινήσεως και χαράς τον κυρίεψε. Μέσα σε δευτερόλεπτα βρέθηκε κάτω «καί ὑπεδέξατο αὐτόν χαίρων».
Βέβαια, όλοι οι υπόλοιποι, «πάντες», αντέδρασαν με μουρμούρα δυσαρέσκειας. «Διεγόγγυζον».
— Ακατανόητο! Απαράδεκτο! Εξωφρενικό! έλεγαν. «Παρά ἁμαρτωλῷ ἀνδρί εἰσῆλθε καταλῦσαι»! Αυτόν βρήκε για φιλοξενία; Αυτός είναι Αρχιτελώνης, ζει με αδικίες και με εκβιασμούς! Ωστόσο ο Ζακχαίος είχε την απάντησή του. «Σταθείς», έκανε την ηρωική δήλωσή του προς τον Χριστό.
— «Τά ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοῖς πτωχοῖς»! Προσφέρω τη μισή μου περιουσία ελεημοσύνη στους φτωχούς. «Καί εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν»! Σε όποιους τυχόν με ψεύτικες αναφορές και απειλές χρέωσα περισσότερο φόρο, τώρα θα το επιστρέψω τετραπλάσιο!
Ἕνα γκρέμισμα τῆς προηγούμενης ἁμαρτωλῆς ζωῆς του. Γι’ αὐτό καί μετανοεῖ. Ἀλλάζει ζωή καί ἀνακοινώνει τίς ἀποφάσεις του. Θά μοιράσει τή μισή περιουσία του στούς φτωχούς. Κι ὅσους ἀδίκησε μέ ὑπέρογκους φόρους, θά τούς ἐπιστρέψει τετραπλάσια χρήματα. Ἐπανορθώνει τίς ἀδικίες του. Καί γίνεται ἄλλος ἄνθρωπος, ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ. Κι ἀργότερα ἀξιώνεται νά γίνει ἀκόλουθος τοῦ ἀποστόλου Πέτρου καί ἐπίσκοπος Καισαρείας.
Ἡ μετάνοια, λοιπόν, τά πάντα μπορεῖ νά ἀλλάξει. Τόν ἄδικο τόν κάνει ἅγιο, τόν ὑλόφρονα θεόφρονα, τόν κλέφτη ἐλεήμονα, τόν διδάσκαλο τῆς ἀδικίας μαθητή τοῦ Χριστοῦ.
Και τότε ο Χριστός επιβραβεύοντας τον ηρωισμό και τη μεταστροφή του και αποστομώνοντας τον όχλο:
— «Σήμερον σωτηρία τῷ οἴκῳ τοῦτῳ ἐγένετο». Σήμερα ήρθε σωτηρία στο σπίτι αυτό.
Αλήθεια, τον άξιζε ο Ζακχαίος το δημόσιο έπαινο, την πανηγυρική επιβεβαίωση της σωτηρίας.
Γιατί αγωνίστηκε και νίκησε τις αναστολές που προξενεί η «γνώμη του κόσμου».
Ποιος αμφιβάλλει ότι πολλοί τον κοίταζαν παράξενα, κι άλλοι θα κρυφογέλασαν, όταν τον είδαν, Αρχιτελώνης αυτός, να σκαρφαλώνει σε δέντρο! Μα ο Ζακχαίος ήταν ακάθεκτος στην αναζήτηση του Χριστού.
Κι όταν το πλήθος γόγγυσε για την ειδική μεταχείριση και την τιμή, αυτός δεν εξοργίσθηκε, ούτε έκανε πίσω. Αναίρεσε την κατηγορία με τη μετάνοιά του,. Τους απέδειξε απλά ότι «έπεφταν έξω»!
«Τι θα πει ο κόσμος; Τι γνώμη θα σχηματίσουν οι άλλοι για μένα; Μήπως με παρεξηγήσουν; Μήπως με ειρωνευθούν; Ντρέπομαι… διστάζω… γιατί να δώσω λαβές για σχόλια;… Γιατί να δώσω δικαιώματα;…»
Λένε πολλοί νέοι και υποκύπτουν στις άλογες κρίσεις της μάζας, στις παράλογες απαιτήσεις του συρμού, στα ευτελή σχόλια των αργόσχολων, το ειρωνικό βλέμμα ή άλλοτε την παγερή σιωπή του γύρω κόσμου.
Πώς θα ντυθούν, πώς θα συμπεριφερθούν, τι εκφράσεις θα χρησιμοποιήσουν, πώς θα ψυχαγωγηθούν, όλα τα παίρνουν έτοιμα – και δουλοπρεπώς – απ’ τη μάζα. Αισθάνονται αβάσταχτο ψυχαναγκασμό και υποκύπτουν.
Κι αν κάποιος μυστικός, άγιος πόθος αναδευτεί μέσα τους, αν κάποια έντονη δίψα ξυπνήσει και τους ωθεί επίμονα, υπαρξιακά, στην Εκκλησία, το Κατηχητικό, το Εξομολογητήριο, αν κάποιες αποφάσεις φουσκώνουν ηρωικά τα στήθη κι είναι έτοιμες να ξεχειλίσουν και να φέρουν κατακτητικά μια νέα ζωή, αυτοί μερικές φορές κομπιάζουν, αναδιπλώνονται περίφοβα, τελματώνουν με την ιδέα: «τι θα πει ο κόσμος». Θυσιάζουν τα ιδανικά, το ήθος τους, την Αγάπη του Χριστού, την αιώνια ζωή, μπροστά σε μια τόσο αμφίβολη και μάταιη, τόσο εύθραυστη «κοινωνικά αποδοχή».
Ω, μια ευγενική επανάσταση χρειάζεται σε τέτοιες ώρες, σαν εκείνη του Ζακχαίου. Και κάποιες «τρέλες» θεοφιλείς.
«Ας πούνε οι άλλοι ό,τι θέλουν! Άκρη δε βρίσκεις με τα στόματα του κόσμου. Εγώ θ’ ακολουθήσω το Χριστό!
Το τι ήμουν χθες, δε θα με καθορίζει δυναστικά για πάντα. Σήμερα ξεκινώ! Βάζω καινούργια αρχή με τη ζωή μου! Τώρα γίνομαι κάτι άλλο! Ακόλουθος του Μόνου Αληθινού!
Εκείνου η γνώμη πρωτίστως με ενδιαφέρει! Εκείνου η Κρίση θα με σώσει, θα με στηρίξει, θα μου ανοίξει τελικά τις πύλες του Ουρανού!»
Ἄς παραδειγματίσει κι ἐμᾶς ἡ μετάνοια αὐτή τοῦ Ζακχαίου καί ἄς μᾶς φιλοτιμήσει ν’ ἀλλάξουμε ζωή ὄχι μέ λόγια ἀλλά μέ ἔργα μετανοίας καί ἀγάπης.
